WYKŁAD - 09.04.2015r.

Temat: Grupa rówieśnicza jako środowisko wychowawcze
1. Pojęcie grupy rówieśniczej
     Dla istnienia małej grupy, np. rówieśniczej, konieczne jest , aby poza bezpośrednimi interakcjami między członkami grupy pojawiło się 5 procesów:
1) Warunki dla przyjęcia wpólnego celu działania, czyli uzgodnienia wspólnej intencji, dla której grupa jest formułowana
2) musi pojawić się poczucie identyfikacji pojedynczych członków grupy jako całości
3) musi zostać utworzony pewien układ pozycji grupowych, hierarchia władzy (przywództwo, relacje oraz sposób komunikacji wzajemnej)
4) konieczne są pewne normy własne lub przyjęte od innych grup
5) zaznacza się też presja do ich przestrzegania, a więc działania konformizujące członków grupy. Efektem może być całkowite pozbawienie jednostki jej indywidualności i narzucenie takich zachowań, które są zgodne z modelem forsowanym w danej grupie.
     Grupa rówieśnicza jest zbiorowością społeczną, wyróżnioną spośród innych, nie tylko ze względu na wiek lecz ze względu na typ więzi społecznych, bliskie nacechowane wzajemną aprobatą uczestnictwo. Występuje tu silne poczucie wspólnoty i przyjaźni.
2. Mechanizmy oddziaływania grupy rówieśniczej
     Atrakcyjność wychowawcza grupy rówieśniczej polega na tym, że jej członkowie:
1) uczą się respektować prawo innych członków grupy
2) w sposób nieświadomy biorą na siebie obowiązki
3)(przyczyniają) przyjmują wyznaczone przez grupę role, negocjują przyjęcie tej roli
4) podejmowane formy aktywności uczą współdziałania, dyscypliny, respektowania zaakceptowanych reakcji: podwładny, przywódca, kolega, przyjaciel, obcy
5) kształtują przekonanie o pozytywnej więzi z innymi osobami w akceptacji uznania dla jednostkowego poczucia podmiotowości
     Grupa rówieśnicza oddziaływuje przee wszystkim poprzez:
1) określony system wartości kreuje wzorce zachowań i egzekwuje ich przestrzeganie
2) dostarcza motywacji do działania celowego oraz wyznacza role społeczne i zadania
3) zaspokaja niezwykle ważną potrzebę przynależności i akceptacji
4) grupa stanowi doniosły układ odniesienia, stąd groźna jest sytuacja, gdy młody człowiek trafia do grupy o charakterze dewiacyjnym lub przestępczym. Wówczas konformizm i uległość mogą owocować zachowaniami destrukcyjnymi.
5) sieć komunikacji w grupie spełnia rolę stymulatora aktywności; określa atmosferę grupy, wzmacnia lub osłabia więź z grupą.
3. Specyfika okresu adolescencji
4. Subkultury młodzieżowe
     Pojęcie „subkultura” zostało przyjęte do określenia możliwych do wyodrębienia „podsystemów kulturowych”, funkcjonujących w ramach danego społeczeństwa. Początkowo termin ten używany był w odniesieniu do grup przestępczych i dewiacyjnch, rzadziej do innych środowisk wyizolwanych z całości systemu społecznego. Obecnie termin ten ma szersze zastosowanie, obejmuje bardzo często wszelkie grupy a nawet ruchy społeczne wyrażające swoją odrębność wobec powszechnie obowiązującego systemu społecznego. Nie znaczy to, że odmienność prowadzić musi do kolizji z prawem, obyczajowością, wartościami etycznymi. Jeśli dochodzi do kolizji, wówczas mówimy o subkulturach dewiacyjnych.
     Tak więc subkultura oznacza względnie spójną grupę społeczną pozostającą na marginesie dominującym w danym systemie tendencji życia społecznego wyrażającą swoją odrębność poprzez zanegowanie lub podważenie powszechnie akceptowanych wzorów kultury.
     Badacze opisując zjawiska spontanicznej kultury młodzieży wskazują na 3 jej fazy:
Faza I -  okres subkultury młodzieżowej - chęć odróżnienia się grup młodzieżowych od reszty społeczeństwa. Subkulturowa „inność” jest podkreślona przez ubiór, styl spędzania czasu wolnego i zachowanie.
Faza II - to okres kontrkultury - młodzież uświadamia sobie swoją odrębność pokoleniową i kulturową. Protest wobec zasadom oraz wartościom społeczeństwa prowadzi do tzw. światopoglądu kontestacyjnego. Jest to zakwestionowanie świata rządzonego przez wartości materialne, nastawionego na efektywność i zysk. Według młodzieżowych kontestatorów świat powinien być mniej uprzemysłowiony i zurbanizowany, zdecentralizowany i dający jednostce możliwość uczestnictwa.

Faza III - kultura alternatywna - to stadium najbardziej dojrzałe, totalna krytyka zastanego świata dorosłych jest zastępowana przez próby kreowania wzorów i zachowań pozytywnych, np. redagowanie niezależnych pism, happeningi, ruchy ekologiczne.