Krztalcenie dodatkowe materiały

Teoretyczne Podstawy Kształcenia. Zagadnienia.

Cele kształcenia a cele wychowania
Cele kształcenia- określamy jako zamierzone właściwości uczniów pod względem emocjonalno-motywacyjnym i poznawczym. Prawidłowo sformułowane, odnoszą się zawsze bezpośrednio do uczniów, np. rozwinięcie zdolności i zainteresowań ucznia, pogłębienie umiejętności ucznia
Cele wychowania- to zamierzone działania wychowawcy, który odpowiada na konkretną sytuację na miarę swoich możliwości np. próbuje zaprzestać bójkom uczniów w szkole np. zpewnienie im rozwoju intelektualnego, moralnego, fizycznego i estetycznego
Cele ogólne i operacyjne (zalety i wady)
Cele ogólne wskazują kierunek dążeń np. „kształtowanie indywidualnych uzdolnień pedagogicznych studentów i trwałego zainteresowania w pracy szkolnej”
Zalety:
1. jest bogate znaczeniowo
2.Akceptuje ważne wartości społeczne
3.Jest perswazyjne- trudno zaprzeczyć takim celom
4.Jest zwięzłe
Wady:
1. wieloznaczność, nieokreśloność
2.Idealizujące założenia- założenia, że idee nowatorskie będą się systematycznie pojawiać
3.deklaratywność- zbudowanie normy osiągnięć takiego celu wydaje się niemożliwe
4.niejasność adresata- polecenie jest kierowane raczej do prowadzących zajęcia ze studentami niż do studentów

Cele operacyjne stanowią opis wyników, które mają być uzyskane. Opis ten musi być na tyle dokładny, aby umożliwić rozpoznanie, czy cel ten został osiągnięty.
Zalety:
1.Jest prawie jednoznaczne
2.Wskazuje sposób zademonstrowania, iż cel został osiągnięty
3.Odnosi się wprost do ucznia
4.Mobilizuje ucznia i nauczyciela
Wady:
1.Wzlędne ubóstwo znaczenia- dominuje poprawność, a pole działalności twórczej jest ograniczone
2. Rozłączenie poznania i motywacji
3. Poszatkowanie przedmiotu
4. Pracochłonność
Wszystkie cele operacyjne muszą się mieścić w celu ogólnym

Taksonomiczne ujęcie celów kształcenia
Cechą charakterystyczną taksonomii jest jej hierarchiczność, czyli kolejność kategorii, która odgrywa bardzo ważną rolę w planowaniu procesu dydaktycznego. Aby utworzyć wartościową skalę celów nauczania, klasyfikacja ich musi być hierarchią celów- od najniższych do najwyższych.
Taksonomia ABC obejmuje 2 poziomy celów:
1. WIADOMOŚCI: A- zapamiętywanie wiadomości
B- zrozumienie wiadomości
2. UMIEJĘTNOŚCI: C- stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych
D- stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych
Głównym zadaniem taksonomii jest zapewnienie równowagi między wyższymi i niższymi celami operacyjnymi nauczania.

Strategia operacjonalizacji celów kształcenia i jej etapy

Cele kształcenia- określamy jako zamierzone właściwości uczniów pod względem emocjonalno-motywacyjnym i poznawczym. Prawidłowo sformułowane, odnoszą się zawsze bezpośrednio do uczniów, np. rozwinięcie zdolności zainteresowań ucznia, pogłębienie umiejętności ucznia
Operacyjność- możliwość porównania opisu z rzeczywistymi osiągnięciami ucznia
Etapy:
1. Zapisanie celu ogólnego
2. Obraz uczniów, którzy osiągnęli ten cel
3. Luźne zapisy zachowań wyobrażonych uczniów
4. Selekcja luźnych zapisów
5. Klasyfikacja luźnych zapisów
6. Sformułowanie celów operacyjnych
7. Sprawdzenie celów operacyjnych
8. Sprawdzenie trafności celów operacyjnych
9.
Formułowanie celów operacyjnych

Sformułować cel ogólny (lekcji, zajęć, kursu,, szczebla kształcenia)

Dobrać sytuacje odniesienia (edukacyjne i poza edukacyjne)

Opisać zachowania ucznia w sytuacjach odniesienia (dobrać warunki i standardy)

Napisać cel operacyjny (tak, aby dobrze odzwierciedlał warunki i standardy w sytuacji pomiaru zachowań końcowych)
Treści nauczania
Z czego składa się model treści nauczania?
Składa się z : celów nauczania, materiału nauczania, wymagań programowych, treści planowania, poznawania i opanowanie treści.
Jakie jest znaczenie treści nauczania w procesie oceniania?
Treścią nauczania jest to, czego się naucza. Rozróżniamy w nauczaniu: 1. Kto naucza? 2.kogo? 3. Czego naucza? W jakich warunkach?
Jak zinterpretować można stwierdzenie: treść nauczania powinna być dla nauczyciela ważniejsza niż uczeń?
Treść nauczania powinna być przed uczniem.
Jakie można wyróżnić elementy treści nauczania?
Wiadomości i umiejętności
Jakie można wyróżnić koncepcje treści nauczania?
Dwie koncepcje treści nauczania: informacyjna oparta na wiadomościach i czynnościowa oparta na umiejętnościach.
Jak wybór koncepcji treści nauczania warunkuje kwestię oceniania?
Czynnościowa koncepcja treści nauczania, to jedyna która daje szansę obiektywizacji oceniania szkolnego.
Jakie można wyróżnić wymiary treści kształcenia?
Trzy wymiary treści: cele nauczania, materiał nauczania, wymagania programowe
Co wpływa na dynamiczny charakter treści nauczania?
Osiągnięcia uczniów (ich wiedza)
Czym jest treść planowana?
Treść planowana- jest treścią nauczania w okresie przygotowania procesu dydaktycznego. (pisanie podręczników, przygotowanie nauczycieli do lekcji, zaznajomienie uczniów z celami nauczania). Na tym etapie uczniowie nie zaczęli jeszcze poznawać treści nauczania.
Czym jest treść poznawana?
Treść poznawana- jest treścią nauczania w procesie dydaktycznym. Jest „poznawana” w tym sensie, iż uczniowie mają okazję ją opanować. Ćwiczą oni odpowiednie czynności , sami je sprawdzają i oceniają, wykonują je realnie lub w myśli.
Czym jest treść opanowana?
Treść opanowana- jest treścią nauczania po zakończeniu procesu dydaktycznego. Istnieje w postaci czynności, które uczniowie potrafią wykonać. Obejmuje zarówno okres bezpośrednio po zakończeniu ćwiczeń, jak i po pewnym czasie.

Program szkolny i kryteria opracowania programu szkolnego poddawanego edukacji, zmieniające się społeczeństwo, rozwój kultury i nauki, systemowe ujęcie treści kształcenia.
Program szkolny wg Okonia- to przedstawienie celu, treści oraz metod nauczania, uczenia się danego przedmiotu, niekiedy też wyników. Na program nauczania składa się ogół dokumentów wyznaczających treści kształcenia (podręczniki, zbiory zadań). Każdy program nauczania ma umożliwiać uczniom zdobycie wiedzy oraz rozwinięcie zdolności i zainteresowań oraz ma sprzyjać rozwojowi osobowości.

Kryteria opracowania programu szkolnego
Wincenty Okoń stwierdza, że opracowanie programu szkolnego wymaga uwzględnienia wielu warunków (kryteriów):
-kryterium pierwsze – uwzględniające specyfikę rozwoju człowieka poddawanego edukacji. Okoń mówi o konieczności dostosowania programu do możliwości uczniów, oraz o 6 fazach rozwoju psychicznego dzieci i młodzieży: wczesne dzieciństwo, pierwszy zastój, okres obiektywny, okres przekorny, okres dojrzewania, okres harmonizacji. Poszukiwania prawidłowości rozwoju intelektualnego dotyczą głównie wieku przedszkolnego i szkoły podstawowej, są bardzo ważne przy doborze treści i metod kształcenia.
-kryterium drugie- (zmieniające się społeczeństwo)Okoń mówi, że możliwości i potrzeby społeczne trzeba rozpatrywać z perspektywy teraźniejszości jak i przyszłości. Chodzi o to, aby ta treść umożliwiła kształtowanie stosunków młodzieży do takich dziedzin jak: ojczyzna i własny naród, inne narody, życie społeczno-obywatelskiej kraju, edukacja, praca zawodowa, rodzina.
-kryterium trzecie- (rozwój kultury i nauki). Kulturę Okoń określa jako „ogół wytworzonych przez ludzi wartości naukowych, moralno-społecznych, artystycznych i technicznych oraz procesu uczestnictwa w tych wartościach i tworzenia nowych wartości. Na taki program składają się: poznawanie wybranych dóbr kultury, wytwarzanie przez młodzież różnych wartości, przeżywanie wartości kulturalnych.
Nauka rozumiana przez Okonia, to „system pojęć, twierdzeń i hipotez”. W rozumieniu nauki potrzebna jest znajomość jej składowych części: faktów naukowych, pojęć naukowych, treści naukowych.

Systemowe ujęcie treści kształcenia
Szkoła jest systemem działającym jest całością, którą tworzą takie elementy jak: nauczyciele, uczniowie, treść kształcenia i środowisko szkolne. Teść kształcenia powinna być taką uporządkowaną całością, złożoną z właściwych dla siebie składników, treść kształcenia w programach szkolnych jest poddawana jakiejś systematyzacji.














Czynności nauczyciela(np.) Ogniwa procesu kształcenia Czynności ucznia(np.)
 Stawianie i objaśnianie celów i zadań, wska-zywanie możliwości zastosowań wiedzy i umie-jętności w szkole i poza nią

 Przekazywanie informacji, stawianie zadań odtwórczych problemowych pytań problemo-wych i naprowadzających, wskazywanie róź-nych źródeł wiedzy

 Stawianie zadań żądających dostrzegania podobieństw i różnic, syntetyzowania, definiowania, wyjaśniania, …

 Stawianie zadań żądających dosłownego i nie-dosłownego powtarzania układów informacji

 Pokaz umiejętności, organizowanie systema-tycznych ćwiczeń o różnym poziomie samodzielności

 Ukazywanie relacji teoria–praktyka, nawiązywanie do doświadczeń uczniów, stawianie zadań wymagających stosowania wiedzy

 Obserwacja, odpytywanie, testowanie,

1.Uświadamianie uczniom celów i zadań kształcenia


2.Zaznajamianie uczniów z nowym materiałem


3.Kształtowanie pojęć i sądów ogólnych



4.Utrwalanie wiadomości


5.Kształtowanie umiejętności, nawyków i przyzwyczajeń


6.Wiązanie teorii z praktyką


7.Kontrola i ocena osiągnięć szkolnych uczniów
 Rozwijanie motywów uczenia się,: rozbudza-nie ciekawości poznawczej, dostrzeżenie możliwości zastosowań wiedzy i umiejętności

 Obserwacja, eksperymentowanie, gromadze-nie informacji z różnorodnych źródeł, analizowanie problemów synteza danych, rozwiązywanie problemów

 Operacje intelektualne: analiza, odróżnicowanie, synteza, abstrahowanie, definiowanie, rozwiązywanie problemów

 Powtarzanie, ćwiczenie, tworzenie liniowych i nieliniowych notatek


 Ćwiczenia



 Obserwowanie, rozwiązywanie zadań prak-tycznych wymagających stosowania wiedzy

 Samokontrola i samoocena poprzez porównywanie celów, działań i rezultatów


by Karolina Żurawska