WYKŁAD - 23.04.2015r.

PODSTAWY EDUKACJI WCZESNOSZKOLNEJ            23.04.2015r.
 
TEORIA INTELIGENCJI WIELORAKICH HOWARDA GARDNERA
Teoria Wielorakich Inteligencji - Howard Gardner  (1983r.)
Gardner pokazuje, że:
ü  inteligencja jest dynamiczna i wielopłaszczyznowa ,
ü  wykracza poza zdolności lingwistyczno - logiczne, które tradycyjnie testujemy i oceniamy w szkołach

Na podstawie analizy badań z różnych dziedzin wyodrębił on siedem rodzajów inteligencji.
                                                             GŁÓWNE ZAŁOŻENIA
·         Każda osoba posiada wszystkie rodzaje inteligencji, rozwinięte w różnym stopniu
·         Inteligencje tworzą profil niepowtarzalny dla każdej jednostki
·         Profile te są dynamiczne i zmieniają się w trakcie rozwoju jednostki
·         Wszystkie inteligencje współpracują ze sobą w różnych konfiguracjach
·         Inteligencje można rozwijać poprzez różnorodne ćwiczenia
·         Inteligencja nie jest cechą stałą
·         Należy traktować ją jako zespół zdolności i umiejętności, które mogą być ciągle doskonalone i rozwijane

·         Pojęcia „talent” i „inteligencja” Gardner używa zamiennie
Inteligencja to „intelektualna zdolność człowieka do rozwiązywania problemów społecznych oraz efektywnej pracy umysłowej”.                   (H. Gardner)
                                         INTELIGENCJA LINGWISTYCZNA   (Werbalna)
                                             (umiejętność posługiwania się językiem)
Uczeń posiadający inteligencję lingwistyczną:
·         wykazuje zinteresowanie językiem i grą słów,
·         uwielbia wiersze, rymowanki, zabawy słowne
·         lepiej od innych posługuje się słowem mówionym i pisanym
·         uważniej niż inni słucha
·         uczy się słuchając, pisząc, czytając, dyskutując
·         dobrze radzi sobie z pracami pisemnymi
 
 
 
Przykładowy opis dziecka z wysoką inteligencją werbalną
„Kuba uważnie czyta wszystko, co wpadnie mu w ręce. Uwielbia słuchać bajek, opowiadań i wierszy czytanych przez nauczyciela. Na zajęciach chętnie rzyłącza się do rozmowy. Umie objaśniać, argumentować i bronić swojego zdania. Często tłumaczy innym dzieciom, jak rozwiązać jakiś problem. Nie nużą go ćwiczenia gramatyczne i ortograficzne, a jego opowiadania wyróżniają się bogactwem słownictwa.”         (J. Faliszewska)
 
Zawody, które wymagają wysokiej inteligencji językowej:
·         pisarze,
·         dziennikarze,
·         publicyści,
·         politycy,
·         prawnicy,
·         tłumacze,
·         prezenterzy radiowi i telewizyjni,
·         nauczyciele,
·         sprzedawcy
Rozwijanie inteligencji werbalnej:
·         opowiadanie,
·         słuchanie opowiadań,
·         tworzenie historyjek
·         rozwiązwanie i układanie krzyżówek i zagadek słownych,
·         pisanie listów,
·         czytanie książek,
·         czytanie i układanie wierszy,
·         wynajdywanie informacji w gazetach, książkach
·         redagowanie gazetek
·         przeprowadzanie wywiadów
INTELIGENCJA MATEMATYCZNO - LOGICZNA
(umiłowanie precyzji oraz myślenia abstrakcyjnego)
Osoba posiadająca ten typ inteligencji:
·         rozwiązuje problemy w sposób niewerbalny
·         poszukuje różnych rozwiązań problemów
·         zawsze ma logiczne argumenty
·         dostrzega związki przyczynowo - skutkowe, wewnętrzną strukturę różnych złożoności
·         interesuje się ćwiczeniami  dotyczącymi porządkowania, liczb, pomiarów i szacowania
·         wysuwa hipotezy
·         poszukuje harmonii i porządku w swoim otoczeniu
Przykładowy opis dziecka z wysoką inteligencją lgiczno - matematyczną
„Jola jest nad wiek poważna. Zawsze jest dobrze zorganizowana. Stara się przewidywać skutki swojego zachowania. Lubi liczyć, rozwiązywać zadania, zagadki i wyciągać wnioski. Jest dociekliwa, systematyczna i dokładna. W czasie zajęć szkolnych zadaje dużo pytań i sprawdza, czy wszystko zostało poprawnie obliczone i napisane”.                     (J. Faliszewska)
 
Zawody, które wymagają wysokiej inteligencji logiczno - matematycznej:
·         matematycy, fizycy, chemicy
·         astronomowie
·         inżynierowie
·         detektywi
·         księgowi
·         kasjerzy
·         bankowcy, doradcy finansowi
·         lekarze
·         programiści komputerowi
·         prawnicy
Rozwijanie inteligencji logiczno - matematycznej
·         gry logiczne
·         zadania matematyczne
·         liczenie w pamięci
·         opracowywanie harmonogramów
·         rozwiązywanie zagadek i problemów logicznych
·         układanie treści w porządku logicznym
·         myślenie przez analogię
·         stawianie hipotez, zdawanie pytań
·         porządkowanie otoczenia (np. miejsca do nauki)
·         programowanie komputerowe
                                               INTELIGENCJA  WIZUALNO - PRZESTRZENNA
                                (myślenie obrazowe, korzystanie z map, diagramów i tabel)
Uczeń posiadający ten rodzaj inteligencji:
·         przejawia zdolności do konstruowania, budowania oraz wymyślania obiektów trójwymiarowych bądź też wyobrażania sobie ich w formie uproszczonej
·         przewiduje ruch przedmiotów w przestrzeni (np. piłki)
·         zna działanie przełożeń, dźwigni, kół napędowych oraz ich wpływ na inne przedmioty
·         łatwo sobie wyobraża dany przedmiot
·         widzi go w rzutach, w trzech wymiarach i różnych położeniach w przestrzeni i czasie
·         lubi układać puzzle, rysować, czytać mapy
Przykładowy opis dziecka z wysoką inteligencją wizualno - przestrzenną:
„Agatka często się zamyśla w czasie zajęć. Słuchając innych, często rysuje na marginesach esy-floresy. Wyraźnie ożywia się, gdy w książkach obok tekstów pojawiają się obrazki, diagramy, mapki, labirynty. Lubi, kiedy na zajęciach prezentowane są filmy lub pokazy multimedialne. Dostrzega na nich szczegóły, które umykają innym. Wykonane przez nią prace plastyczne wyróżniają się ciekawą tematyką, dobrym wyczuciem koloru, proporcji i dużą liczbą szczegółów. Lubi fotografować, lepić z plasteliny projektować i wykonywać prace tehniczne z różnych materiałów. Zawsze pierwsz zauważa zmianę w wystroju sali szkolnej. W jej zeszytach jest pełno kolorowych podkreśleń”.    (J. Faliszewska)
Zawody, które wymagają wysokiej inteligencji wizualno - przestrzennej:
·         architekci, rzeźbiarze
·         malarze, plastycy
·         reżyserzy
·         żeglarze, nawigatorzy, piloci
·         operatorzy filmowi
·         fotografowie
·         projektanci mody, styliści
·         twórcy gier komputerowych
·         mechanicy
·         chirurdzy
·         kierowcy
Rozwijanie inteligencji wizualno - przestrzennej:
·         tworzenie obrazów, rysunków
·         czytanie map i wytyczanie drogi na podstawie mapy
·         tworzenie map, planów
·         posługiwanie się wykresami i planami
·         przedstawianie informacji w postaci graficznej
·         nagrywanie filmów
·         tworzenie prezentacji komputerowych
·         oglądanie dzieł sztuki (malarstwo, rzeźba)
Ten rodzaj inteligencji kontrolowany jest przez prawą półkulę mózgową.
Osoba, u której ta półkula jest uszkodzona:
·         traci zdolność rozpoznawania twarzy bądź miejsc
·         traci zdolność znajdywania właściwej drogi
·         ma problemy z odtwarzeniam obrazów w pamięci
 
 
Ten typ inteligencji pobudzamy u uczniów podczas lekcji, stosując wizualne (jaskrawe, kolorowe) pomoce dydaktyczne:
·         diagramy
·         wykresy
·         graficzne odwzorowania różnych procesów i zależności
                                     INTELIGENCJA MUZYCZNA (MUZYCZNO - RYTMICZNA)
                    (wrażliwość emocjonalna, poczucie rytmu, zrozumienie złożoności muzyki)
·         Odbieranie i tworzenie muzyki kontroluje prawa półkula mózgowa
·         Talent muzyczny ujawnia się w bardzo wczesnym wieku
Uczniowie z inteligencją mogą lepiej się uczyć:
·         przy akompaniamencie muzyki
·         rapując daną porcję materiału lub układając rymowanki, które podsumowują kluczowe treści.
Uczniowie z inteligencją muzyczną odnoszą sukcesy  w matematyce i naukach ścisłych
Muzyka może być wykorzystywana w klasie:
·         zarówno do odprężenia się
·         jako środek pobudzający do działania
Rozwijanie inteligencji muzycznej:
·         gra na dowolnym instrumencie
·         klaskanie do rytmu piosenki
·         rozpoznawanie melodii
·         ruch w rytmie muzyki
·         dobieranie muzyki do tekstu
·         śpiewanie, wymyślanie melodii
·         słuchanie muzyk przed i w czasie uczenia się
·         relaksacja przy muzyce
·         wymyślanie rymów
Zawody, które wymagają wysokiej inteligencji muzycznej:
·         muzycy
·         instrumentaliści
·         piosenkarze
·         śpiewacy
·         tancerze
·         aktorzy
 
Przykładowy opis dziecka z wysoką inteligencją muzyczną:
„Łukasz ożywia się, kiedy na zajęciach słyszy dźwięk muzyki, uczy się piosenki lub tańca. Ładnie śpiewa. Jest szczególnie wrażliwy na wysokość dźwięków i emocje zawarte w utworach muzycznych. Z łatwością rozpoznaje brzmienie instrumentów. Szybko nauczył się grać na dzwonkach. W czasie zajęć i przerw często nusi pod nosem, pogwizduje lub bębni, w co się da. Lubi się uczyć, kiedy w tle słyszy muzykę”.         (J. Faliszewska)
                                       INTELIGENCJA INTERPERSONALNA (MIĘDZYLUDZKA)
            (łatwy kontakt z innymi ludźmi, umiejętności mediacyjne, dobra komunikatywność)
Polega na:
·         zdolności wczuwania się i „odczytywania” innych osób
·         postrzegania świata z ich punktu widzenia oraz dostosowania się do ich zachowań
Jest wymagana u:
·         psychoterapeutów
·         nauczycieli, pielęgniarek, lekarzy
·         doradców, sprzedawców
Inteligencja interpersonalna wyraża się poprzez zdolności do:
·         nawiązywania i utrzymywania kontaktów społecznych z innymi ludźmi
·         pracy w zespole i pozytywnego wpływania na jego dynamikę
·         efektywnego komunikowania się werbalnego i pozawerbalnego
Uczeń z dobrze rozwiniętą inteligencją interpersonalną lubi:
·         ćwiczenia prowadzone w parach lub małych grupach
·         naukę wymagającą współpracy z innymi osobami
·         ćwiczenia, które wymagają podziału ról i obowiązków, konsultacji z nauczycielami lub innmi dorosłymi
Przykładowy opis dziecka z wysoką inteligencją interpersonalną:
„Filip uwielbia chodzić do szkoły. Łatwo nawiązuje kontakty z rówieśnikami i dorosłymi. Ma talent organizatorski. Lubi uczyć się w grupie z innymi dziećmi i często im przewodzi. Wymienia się z nimi swoimi pomysłami, pyta o zdanie. Jest czuły na nastroje, potrzeby oraz krzywdę innych. Jest lubiany. Często dzieci proszą go o roztrzyganie sporów. Ma bliskich przyjaciół, z którymi lubi spędzać wolny czas”.           (J. Faliszewska)
                                      
 
 
 
                                       INTELIGENCJA INTRAPERSONALNA (WEWNĘTRZNA)
                (automotywacja, wysoki poziom wiedzy o samym sobie, silne poczucie wartości)
·         Ten rodzaj inteligencji  odnosi się do poznania i określania własnej tożsamości, czyli wiedzy o samym sobie
·         Oznacza ona zdolność do poznawania własnych odczuć i emocji
·         Osoby z wysokim poziomem inteligencji - samodzielnie motywują się do działania, mają silne poczucie wartości
Przykładowy opis dziecka z wysoką inteligencją intrapersonalną:
„Tomek jest wyciszony i spokojny, skoncentrowany na swoich wewnętrznych przeżyciach i emocjach. Na zajęciach woli siedzieć z boku, obserwując koleżanki i kolegów, niż uczestniczyć w ich zabawach czy pracy grupowej. Jest bardzo zdyscyplinowany. Na ogół jest mało aktywny na zajęciach. Kiedy udziela odpowiedzi, długo się zastanawia. Jest świadomy swoich mocnych i słabych stron. Stara się stale udoskonalić. Lubi się wyróżniać”.         (J. Faliszewska)
Uczniowie z inteligencją intrapersonalną:
·         korzystają podczas uczenia się z czasopism i dzienników
·         potrafią pracować samodzielnie
·         mają jasno sprecyzowane własne cele
Ten rodzaj inteligencji jest często słabiej rozwinięty u chłopców, gdyż:
ü  rozwój lingwistyczny następuje u nich w późniejszym wieku
ü  nie zachęca się ich do wyrażania swoich uczuć, a więc nie znają słownictwa pozwalającego na opisywanie stanów wewnętrznych
ü  są mniej refleksyjni niż dziewczęta w tym samym wieku
ü  ich świat koncentruje się na działaniu i współzawodnictwie
Rozwijanie inteligencji intrapersonalnej:
·         obserwacja swoich emocji
·         bycie z samym sobą
·         czytanie biografii
·         czytanie literatury psychologicznej
·         pisanie, prowadzenie dziennika
·         snucie marzeń
·         medytacje
·         udział w warsztatach psychologicznych
·         psychoterapia
                                                     
 
 
                                                          INTELIGENCJA KINESTETYCZNA
(dobre wyczucie czasu, uzdolnienia manualne, duże znaczenie zmysłu dotyku, dobra organizacja przestrzenna)
·         sprawne posługiwanie się przedmiotami i finezyjne manipulowanie nimi
Występuje u:
·         tancerzy, chirurgów
·         rzeźbiarzy, jubilerów
·         modelarzy, mechaników, fryzjerów
                                INTELIGENCJA KINESTETYCZNA (FIZYCZNO - KINESTETYCZNA)
·         odbieranie wrażeń przez dotyk
·         uczenie się poprzez wykonywanie
·         dobra koordynacja, poczucie czasu, równowaga, zręcznosć
·         kreatywność wyrażana przez ekspresję i ruch fizyczny
Uczeń posiadający zdolności kinestetyczne:
·         lubi ćwiczenia z podziałem na role, wymagające gry aktorskiej
·         lubi ćwiczenia odprężające i zachęcające do działania
·         lubi wycieczk, zajęcia w terenie, zabawy grupowe, wymagające przemieszczania się w różne miejsca klasy
Przykładowy opis dziecka z wysoką inteligencją fizyczno - kinestetyczną:
„Agata już po chwili zaczyna się wiercić i kręcić lub manipulować przedmoitami. Najlepiej uczy się wtedy, kiedy może coś wziąć do ręki, wykonać jakąś czyność, klaskać, chodzić itp. Uwielbia sport, taniec, roboty ręczne. Szczególną przyjemność sprawia jej zabawa w teatr. Ma wyrazistą mimikę i gestykulację”.         (J. Faliszewska)
Rozwijanie inteligencji fizyczno - kinestetycznej:
·         ćwiczenia ruchowe
·         uprawianie jakiejś dyscypliny sportowej
·         gimnastykowanie się
·         zabawy wymagające refleksu
·         robótki ręczne, modelarstwo
·         taniec
·         odgrywanie ról, pantomima
·         żonglowanie
 
 
 
W procesie kształcenia, aby wspierać uczniów w rozwoju:
ü  Należy dokonać analizy stopnia rozwoju poszczególnych typów inteligencji u swoich uczniów, wykorzystując do tego celu kwestionariusz wielorakiej inteligencji.

ü  Należy odwoływać się do każdego z 7 typów inteligencji tak często, jak tylko to możliwe.