Wykład 5 - 19.03.2015r.

Rodzina funkcjonalna i dysfunkcjonalna

Rodziny, które pomyślnie rozwiązują swoje własne problemy, kierują się chęcią utrwalenia swojej wspólnoty i realizują przypisane im funkcje, określamy mianem rodzin funkcjonalnych.

W rodzinie funkcjonalnej dzieci mają w pełni zaspokojone podstawowe potrzeby zwane potrzebami niedostatku: potrzeby fizjologiczne, bezpieczeństwa, przynależności, szacunku i miłości oraz uczuciowego wsparcia. Zaspokojenie tych potrzeb pozwala na realizację potrzeby samourzeczywistnienia, realizowanej poprzez potrzebę wiedzy, twórczości i piękna.

W rodzinie funkcjonalnej:
1. Dziecko jest cenne przez sam fakt, że się urodziło. Dzieci odczuwają, że są cenione przez swoich rodziców i fakt ten staje sie podstawą poczucia własnej wartości
2. Dzieci są bezbronne i rodzice chronią je przed przemocą fizyczną, emocjonalną, seksualną
3. Niedoskonałość jest częścią natury człowieka, a w funkcjonalnej rodzinie jej członkowie wiedzą o tym i pomagają naprawić dziecku błędy, uczyć właściwych zasad zachowania oraz jak postąpić, jeśli się złamie te zasady
4. Zależność dziecka od rodziców powoduje, że rodzice troszczą się o zaspokojenie rosnących potrzeb dziecka i uczą ich samodzielności, jak te potrzeby zaspokajać
5. Niedojrzałość dziecka jest uznawana za jego naturalną cechę, a rodzice wiedzą, czego spodziewać się po dziecku na każdym poziomie rozwoju.
Jeżeli dziecko zachowuje się "wyraźniej" poniżej jego wieku, rodzice pomagają powrócić mu do prawidłowego rozwoju.

Są jednak rodziny, które nie potrafią wypełniać swych funkcji wystarczająco dobrze, a dysfunkcjonalny dom rodzinny staje się źródłem przykrości, podłożem napięć i frustracji, szczególnie odczuwanych przez dzieci. Dysfunkcjonalność rodziny może dotyczyć różnego zakresu: może być całkowita, oznaczająca kompletne niepowodzenie w realizacji zadań rodziny i muszą ją zastąpić wyspecjalizowane instytucje, np. rodzina zastępcza i może wystąpić dysfunkcja częściowa w sytuacji niepowodzeń wychowawczych, niepowodzeń w walce z kryzysem w małżeństwie i niepowodzeń w zaspokajaniu potrzeb rozwojowych dziecka.

Rodzina dysfunkcjonalna:
1. Drogocenność dziecka nie jest mu uświadamiana, natomiast jest ono bombardowane informacjami podkreśla-jącymi  mniejszą wartość, niż innych członków rodziny
2. Bezbronność dziecka w dysfunkcjonalnej rodzinie jest nadużywana. Rodzice nie chronią dziecka i nie uczą go, jak unikać wykorzystania i poniżania ich przez innych ludzi
3. Niedoskonałość - dzieci są za nią atakowane. Często nikt nie mówi i nie uczy ich, jak zachowywać się poprawnie. Gdy dorosną albo stają się przesadnymi perfekcjonistami, wymagającymi od siebie i swoich bliskich albo osobami zbuntowanymi, niezwracającymi uwagi na swe zachowanie.
4. W przypadku zależności od rodziców, występuje albo nadmierna nadopiekuńczość, albo dzieci są atakowane za posiadanie i wyrażanie swoich pragnień lub też ignoruje się ich pragnienia.
5. Niedojrzałość - rodzice pozwalają dzieciom zachowywać się mniej dojrzale niż na ich wiek przystało albo domagają się zachowań przesadnie dojrzałych

Środowisko lokalne - struktura, funkcje i przemiany

Ustalenia pojęciowe i struktura środowiska

Środowisko lokalne oprócz zbiorowości społecznej, zamieszkującej niewielki, względnie zamknięty obszar oznacza również cały system instytucji służących organizacji życia zbiorowego takich jak kościół, szkoła, instytucje usługowe, urządzenia socjalne lub rekreacyjne oraz mechanizmy regulujące zachowania jednostkowe i stosunki międzyludzkie, a więc obyczajowość , normy moralne, autorytety i wzory zachowań. Środowisko lokalne charakteryzuje się przede wszystkim tym, że:
1. Ma granice terytorialne i zazwyczaj własną infrastrukturę materialno-instytucjonalną
2. Współwystępują tutaj grupy o charakterze wspólnotowym i stowarzyszeniowym
3. Mieszkańcy są świadomi swej przynależności do społeczności lokalnej i swojego "osadzenia" w określonych ramach terytorialnych
4. Występuje tutaj poczucie jedności i wspólne działanie w przypadku jakichś zagrożeń, np. losowych, kataklizmów
5. Istnieje tutaj system kontroli społecznej, przeważnie bez udziału profesjonalnych funkcjonariuszy
6. Funkcjonują w środowisku lokalnym jawne siły społeczne (jednostkowe - wolontariusze, zbiorowe w postaci samorządu osiedlowego, lokalnych ogniw stowarzyszeń społecznych, itp.)
7. Wśród dzieci i młodzieży nasilone są kontakty osobowe, występują przyjaźnie, które często powodują zbliżenie ich rodziców i krewnych
8. Sieć stosunków rzeczowych i osobowych nie ingeruje w sferę życia prywatnego, ale służy jego wzbogaceniu, daje poczucie bezpieczeństwa i komfort psychiczny

Więzi międzyludzkie w środowisku lokalnym

W środowisku lokalnym współwystępują dwa typy zbiorowości społecznej - wspólnota i stowarzyszenie.

Wspólnota jest takim typem zbiorowości społecznej, który powstaje w sposób naturalny, spontaniczny i w którym dominują więzi osobowe, stosunki pokrewieństwa, związki rodowe i więź sąsiedzka. Oto cechy charakterystyczne wspólnoty:
1. Przynależność jest zdeterminowana urodzeniem
2. Organizacja jest wynikiem aprobaty społecznej i jest nieformalna.
3. Cele są nieartykułowane i nie mają postaci pisanej
4. Struktura, organizacja i członkowie są określani zasadami tradycji i poczuciem przynależności
5. Rządzą we wspólnocie uznane za właściwe wzory zachowań, obowiązuje grupowy konformizm (ścisłe podporządkowanie się wobec norm, systemu wartości i wzorów zachowania)
6. Istnieje system kontroli społecznej

Stowarzyszenie jest odmiennym typem zbiorowości społecznej, grupą celową, powołaną świadomie dla zrealizowania określonych zadań. Do cech charakterystycznych stowarzyszenia, możemy zaliczyć:
1. Przynależność jest dobrowolna
2. Jest grupą zorganizowaną wg reguł formalnych
3. Posiada określone cele
4. Posiada strukturę, organizację wewnętrzną i swoich członków
5. Kieruje się ustalonymi wzorami zachowań
6. Posługuje się ustalonymi sankcjami wobec członków

Głównym spoiwem społeczności lokalnej jest więź społeczna, która stanowi zorganizowany system stosunków, instytucji, środków kontroli społecznej - skupiający jednostki, podgrupy i inne elementy składowe zbiorowości w całość zdolną do trwania i rozwoju.