ostatni wyklad ze zdrowia

Poczucie własnej skuteczności okeślano jako:
Wiarę w czyjąś zdolność do mobilizowania motywacji, zasobów poznawczych i kierunków działania potrzebnych do sprostania określonym wymaganiom sytuacyjnym
Teoria społeczno-poznawcza uczenia się tzw. Społeczno- poznawcze podejście do człowieka skupia się na źródłach zachowania procesach myślowych uruchamianych podczas różnych aktywności (motywacja, emocje, działania). W sposób szczególny przyczynili się do jej rozwoju Albert Bandura i Walter Mischel.
Obecny obraz teorii ma specyficzne cechy, ponieważ kładzie nacisk na: ujmowanie człowieka jako kogoś aktywnie działającego, na społeczne źródła zachowania, poznawcze procesy, sytuacyjną specyfikę zachowania, systematyczne badania, uczenia złożonych wzorów zachowania bez gratyfikacji.
Interakcje i determinanty czynników osobowych wg. Bandury
Osoba
Zachowanie środowisko
„poczucie własnej skuteczności jest wiarą człowieka w jego zdolności kontrolowania wydarzeń, które go dotyczą, oraz wiarą w jego możliwości motywowania samego siebie, mobilizowania jego potencjału poznawczego oraz odpowiednich zachowań potrzebnych do skutecznego wypełnianai zadań” (Bańka, 2005, s 12-13)

Poczucie własnej skuteczności a pewność siebie
Poczucie własnej skuteczności różni się od pewności siebie. Potencjalnie zmusza do postawienia pytania: czy mogę to zrobić? Wazny staje się aspekt zdolności do czegoś. Pewność siebie wymaga postawienia pytania innego rodzaju: Kim jestem? W jaki sposób to odczuwam? Odwołuje się do oceny poznawczej przywołującej jedynie ocenę poczucia własnej wartości.

Poczucie własnej skuteczności a samoocena
Samo skuteczność nie jest tożsama z samooceną, uważana za cechę indywidualnej charakterystyki, afektywną ewaluacją siebie. Samoskuteczność jest oceniającego samą osobę, a wiąze się ze specyficzną zdolnością wykonania zadania
Teoria Alberta Bandury najczęściej uważana jest za model motywacyjny, niefazowy, biorąc pod uwagę bieżące zachowanie, a nie procesy zmian w nim zachodzące. Oczekiwanie własnej skuteczności powinno być rozpatrywane w kilku wymiarach. Zasięg oczekiwań, wielkość (magnitude), która wskazuje na zależność między poczuciem własnej skuteczności, a trudnością zadania. Może tak być, że człowiek czuje się skuteczny w obszarze prostych zadań, ale zupełnie niekompetentny , gdy napotyka zadania złożone.
Różny też jest poziom ogólności (generality), która mówi o względnej stabilności tego przekonania. Oczekiwania mogą odnosić się do konkretnej sytuacji, ale mogą być generalizowane na podobne, a nawet rozciągnięte na doświadczenia mało zbliżone do konkretnego. Specyfika oczekiwań dotyczy również siły (strenght) dającej wgląd w odporność na występujące niepowodzenia. Czasami nawet niewielka porażka przekreśla oczekiwanie co do skuteczności.


Osoby o wysokim poczuciu własnej skuteczności

Trudne zadania odbierają jako wyzwanie, które trzeba podjąć, a nie sytuację, której trzeba się lękać,
są zaangażowane w wykonanie zadania,
same ustanawiają cele i dążą do ich zrealizowania,
mają przekonanie, że sprawują kontrolę nad tym, co si dzieje- porażka, komplikacja nie doprowadza do obniżenia poczucia własnej skuteczności, bo jest przypisana niewystarczającemu wysiłkowi lub brakom w zakresie wiedzy i umiejętności, a to da się zmienić,
wierzą, że są w stanie kontrolować czynniki środowiskowe mające wpływ na ich zachowanie,
wierzą, że możliwe jest spełnienie, redukują pojawiający się stres co obniża podatność na depresje,
mają lepszy nastrój

Osoby charakteryzujące się niskim poczuciem własnej skuteczności wykazują
wycofanie się z trudnych zadań, bo te stanowią osobiste zagrożenie,
mają niski aspiracje i niechętnie identyfikują się z celami, które mają osiągnąć,
gdy pojawi się trudność, zamiast mobilizować siły, szukają usprawiedliwienia, wskazując na przeszkody wewnętrzne lub własne niekompetencje
nie wkładają dostatecznego wysiłku i szybko rezygnują z wykonania zadania spostrzeganego jako trudne,
niezbyt łatwo odzyskują wiarę we własne możliwości po odniesionej porażce,
szybko ulegają stresowi i popadają w depresje, jako że przygnębieni ludzie są bardziej podatni na porażkę, co obniża potencjalną wiarę we własne siły

Albert Bandura wskazuje na cztery podstawowe źródła informacji do budowania własnej skuteczności
sukces w wykonaniu zadań ( co można osiągnąć, uruchamiając procedury treningowe typu: modelowanie uczestniczące, odwrażliwianiewykonaniowe, ekspozycję wykonaniową, wykonanie pod wpływem autoinstrukcji ),
doświadczenie zastępcze (procedury treningowe, modelowanie na żywo, modelowanie symboliczne),
perswazje słowne ( procedury treningowe: sugestia, namawianie, zachęcanie, samoinstruowanie, oddziaływanie interpretacyjne),
pobudzanie emocjonalne ( procedury treningowe: atrybucja, relaksacja i biologiczne sprzężenie zwrotne, odwrażliwianie symboliczne, ekspozycja symboliczna.

Wiara w skuteczność a zdrowie
3. Dużo doniesień z badań przywołuje zależność między poczyciem własnej skuteczności a przeżywaniem sytuacji stresowej. Niektórzy ludzie pojawiajca się trudność odbierają jako wyzwania, inny jako zagrożenie. Osoby przekonane o wysokim poziomie skuteczności częściej żądanie płynące ze środowiska traktuja jako wyzwania (Zajacova i In., 2005, s. 681) Wyzwanie stwarza pole dla obrania właściwej strategii rozwiązania problemu i kierowania tym procesem.



W wielu badaniach wykazano, ze osoby z wyższym poziomem oczekiwań co do własnej skuteczności:
Podejmują i kontynuują zachowania prozdrowotne
Sa bardziej skłonne stosować się do zaleceń medycznych
Odnoszą większe sukcesy przy zrzucaniu nadwagi czy rzucaniu palenia
W mniejszym stopniu ulegają dezorganizacji pod wpływem bólu
Zapobiegają niekontrolowanym zachowaniom seksualnym
Podejmuja regularne ćwiczenai fizyczne
Biorą udział w badaniach profilaktycznych raka

Umiejscowienie kontroli zdrowia
W Psychologii zdrowia- pojęcie umiejscowienia kontroli zdrowia
-przekonanie o możliwości wpływania na stan własnego zdrowia i jego poprawę (wewnętrzne umiejscowienie kontroli- mogę poprawić swoje zdrowie).
Przekonanie o niemożności takiego wpływu (zewnętrzne umiejscowienie), np. obojętne jak będę żył to i tak gdzieś jest zapisane, kiedy umre, noa to i tak się nie ma wpływu)

Badania potwierdzają występowanie dodatniego związku między wewnętrznym umiejscowieniem kontroli zdrowia a takimi zachowaniami jak:
Ćwiczenia fizyczne, rzucanie palenia
Zapobieganie AIDS, redukcja nadwagi
Zgłaszanie się na badania przesiewowe związane z wykrywaniem raka sutka i inne.
Funkcje układy krążenia w chorobie wieńcowej szybciej stabilizowały się u tych pacjentów, którzy uważali, że mają wpływ na to, jak radzą sobie z chorobą
U pacjentów chorych na nowotwory, źle rokujący styl radzenia sobie z chorobą zwanym beznadziejno- bezradnym połączony był z zewnętrznym umiejscowieniem kontroli (Izdebski, 1998)