wyklad 26.11

Okres przedszkolny(3-6 r.ż.)
• Nie ma wyraźnych granic biologicznych między okresem poniemowlęcym i przedszkolnym.
• Utrzymuje się słabe zróżnicowanie dymorficzne oraz zwolnione tempo rozwoju, jednak widoczne jest zróżnicowanie międzyosobnicze zjawisk rozwojowych(rysy twarzy, ciemnienie włosów, waga i wzrost)
• Świat dziecka odrywa się od matki i zaczynają wyraźnie kształtować się więzi rówieśnicze.
• Następuję intensywny rozwoju układu mięśniowego i sprawności fizycznej (dojrzewanie OUN i obwodowego w obrębie narządów ruchu) - wzmożona ruchliwość dziecka i potrzeba aktywności ruchowej; wzrasta płynność i harmonia ruchu
• Precyzja ruchów manualnych jest nadal mała (nieukończone procesy mielinizacji włókien nerwowych) - trudności w zakresie rysowania, wiązanie sznurowadeł itp.
• Postęp w zakresie lateralizacji - preferencji czynnościowej określonej reki, oka i nogi(zwykle prawej).
• W sferze rozwoju psychicznego widoczne jest kształtowanie się pamięci i wyobraźni
• Rozwój myślenia logicznego
• Rozwój procesów językowych (określenie swoistej mowy dziecięcej 3-7 r.ż.)
• Rodzą się przystosowania społeczne i więzi rówieśnicze.
Okres szkolny (6-14 r.ż.)
2 podokresy:
Pierwszy, obejmujący wczesne lata szkolne tj. 6-ego do 10-ego r.ż.-
• Wyraźne przyspieszenie tempa wzrastania
• Rozwój uzębienia stałego
• Rożnicę w rozwoju somatycznym zależne od płci
• Zanikanie tkanki limfatycznej
• Intensywny rozwój psychoruchowy: koordynacja ruchów, zręczność, dokładność, a nawet precyzja, „osobowość ruchowa”
• Uzupełnia i wzbogaca dotychczasowy zasób słow, umie się nimi swobodnie i prawidłowo posługiwać, buduje zdania złożone, opanowuje umiejętność wyrażania myśli w formie słowa pisanego. Udoskonala się i kształtuje pamięć.
Drugi- dojrzewanie, od 11-ego do mniej więcej 14-ego r.ż.
U chłopców:
• Powiekszanie się narządów plcioych, trwające przez kilka lat
• Pojawienie się owłosienia lonowego, około 12 oku zycia
• Pojawienie się owłosienia pachwowego, około 13 roku zycia
• Pokwitaniowy skok wzrostu miedzy 14 a 15 rokiem zycia
• Mutacja glosu
• Pojawienie się zarostu twarzy
• Rozrost obręczy barkowej
• Przyrost masy mięśniowej
• Polucje, czyli nocne wytryski nasienia
U dziewczat:
• Rozrost gruczołow piersiowych, trwajacy kilka lat
• Pojawienie się owłosienia lonowego około 11 roku zycia
• Pojawienie się owłosienia pachwowego około Pol roku pozniej
• Pojawienie się menarche, czyli pierwszej iesiaczki miedzy 12-14 rokiem zycia
• Pokwitaniowy skok wzrostu miedzy 12-13 rokiem zycia
• Rozrost obręczy biodrowej
• Zmiana barwy glosu
Przyczyny zaburzen rozwoju
Dla wywołania niepozadanego efektu nie wystarczy jedynie obecność samego czynnika, ale zawsze jest to wypadkowa dwóch działań:
• okreslonego czynnika
• reakcji organizmu
Podatnosc na dzialanie czynnikow wywołujących zaburzenia rozwoju nie jest ciagle jednakowa; istnieja okresy, kiedy wrażliwość organizmu(zarodka, plodu i dziecka0 na te czynniki jest szczególnie wysoka tzw. Okresy krytyczne.
Okresy krytyczne:
• pierwszy trymestr ciazy (okres histo-i organogenezy) >obumieranie zarodka (do 17 dnia), agenezja (niewykształcenie się zawiazka narzadu),hiperplazja(zarost)(18-55dzień) co może prowadzic do mikrocefalii, wodogłowia, u.u., rozszczepu kręgosłupa
• 4-6 miesiac(gdy układ hormonalny plodu zaczyna przejmowac kontrole nad rozwojem)>infekcje wewnatrzłonowe: toksoplazmoza, cytomegalia, kiła
• Okres okołoporodowy(zmiana warunkow zcia ze środowiska wodnego na środowisko zewnetrzene,możliwość doznania licznych urazow i niedotlenienie podczas porodu; wcześniactwo!)
• Okres noworodkowy (dostosowanie się do trudności samodzielnego zycia poza organizmem matki)- neonatologia
• Okres niemowlęcy: zakazne schorzenia ukł. Pokarmowego(salmonella,shigella) infekcje drog oddechowych, infekcje OUN
• Okres około 8 roku zycia(zmiany hormonalne przygotowujące organizm do dorzewania płciowego)
• Okres dojrzewania
Zaburzenia rozwoju
• Pierwotne - podloze genetyczne, towarzyszą zespołom genetycznym
• Wtórne(dysrupcje)- defekt morfologiczny spowodowany uszkodzeniem pierwotnie prawidłowego narzadu, tkanki; rozwija się w wyniku dzialania czynnikow teratogennych
• Deformacje - powstają wskutek działania nieprawidłowych sił ucisku na płód, który nie może się prawidłowo przemieszczac (zbyt niski wzrost matki=małowodzie, ciąża mnoga, nieprawidłowa budowa macicy), najczęściej ulegają rehabilitacji po urodzeniu.
Mutageny fizyczne:
• Promieniowanie jonizujące (promieniowanie rentgenowskie,promieniowanie gamma) - najsilniej działający czynnik mutagenny, szczególnie wrażliwe narządy to szpik kostny, narządy rozrodcze,soczewka oka, błona śluzowa jelit, skora
• Promieniowanie ultrafioletowe (UV) pr.niejonizujące,
• szok termiczny-wysoka temperatura
Mutageny chemiczne:
• kwas azotowy, analogi zasad azotowych (mogą być włączane do nowych łańcuchów DNA zamiast odpowiednich zasad)
• kolchicyna - hamuje powstawanie wrzeciona podziałowego, nieprawidłowe rozchodzenie się chromosomow do Komorek potomnych
• benzopiren - składnik dymu tytoniowego i spalin samochodowych - wciska się miedzy sąsiednie asady azotowe w DNA powodując ich rozsunięcie, co może spowodowac bledy podczac nastepnej replikacji.
Pestycydy, dioksyny, niemal wszystkie związki aromatyczne, konserwanty, benzoesan sodu.